De meeste bouw- en infraprojecten en gebiedsontwikkelingen vinden binnenstedelijk plaats. Dat betekent dat je als project tijdelijk ‘te gast’ bent in een al bestaande omgeving. En dus te maken krijgt met tijdelijke ‘buren’: bewoners, gebruikers, huurders of medewerkers in omliggende panden etc. Wil je bouwen zonder gedoe met al deze doelgroepen en stakeholders? Zorg dat je een goede buur bent! Oftewel: omgevingsbewust bouwen is net zo belangrijk als bouwen binnen tijd, geld en scope en een verantwoordelijkheid van het hele team.
Wat is omgevingsbewust bouwen?
Omgevingsbewustzijn of omgevingssensitiviteit is “het laten merken dat je je bewust bent van anderen, de omgeving en je eigen invloed daarop. Maar ook de erkenning van gevoelens en behoeften van anderen/de omgeving laten zien in gedrag” (bron: competentiewoordenboek). Als je dat koppelt aan een bouw- of infraproject of een gebiedsontwikkeling komt het erop neer dat je je bewust bent van het feit dat je:
- In bebouwd gebied aan de slag gaat en daarbij overlast veroorzaakt op verschillende manieren (geluid, trillingen, stof, bouwverkeer, omleidingen, afsluitingen etc.);
- Dagelijkse processen van bewoners en gebruikers (mogelijk) verstoort met jouw bouwwerkzaamheden;
- Mensen raakt met jouw activiteiten, positief of negatief.
Met dat bewustzijn kun – en moet je, in mijn ogen – vervolgens een aantal dingen doen:
- Empathie en begrip tonen voor die ander, de omgeving;
- Participatie inzetten, zodat de omgeving kan meedenken, meepraten en meebeslissen. Zo zorg je ervoor dat jouw project gedragen en geaccepteerd wordt door de omgeving;
- Niet alleen nadenken over de gevolgen van een keuze op het gebied van tijd, geld en scope, maar ook over de gevolgen van een keuze voor de omgeving, voordat je een besluit neemt;
- Op voorhand én lopende het project kijken waar je je bouwproces kunt aanpassen, zodat je tijdelijke buren minder hinder ervaren. Bijvoorbeeld door andere bouwmethodes toe te passen (elimineren van hinder), aanvullende maatregelen te treffen (beperken van hinder) en te informeren en communiceren (gevoel van hinder beperken).
Een voorbeeld
Een paar jaar geleden kwam er via de mail een mail binnen van bewoner. Ze uitte haar zorgen over het bouwverkeer dat in grote hoeveelheden via de smalle, slechte straatjes in de wijk naar het bouwterrein reed. Ze was bang dat er een keer één van de vele op straat spelende kinderen onder een vrachtwagen zou komen. Die kleintjes letten immers niet echt op en zo’n vrachtwagen staat niet zomaar stil. Ze was niet de enige in de buurt met deze zorg, als communicatieadviseur kreeg ik een aantal vergelijkbare meldingen binnen.
We gingen om de tafel met de aannemer, een paar bewoners, de bouwmanager en de projectmanager. De bewoners stelden een andere route voor het bouwverkeer voor. De aannemer kwam na even rekenen tot de conclusie dat die route weliswaar iets langer was, maar wel sneller omdat er minder bochten waren. Diezelfde week werden alle chauffeurs geïnstrueerd en al snel reed er geen vrachtwagen meer door de wijk. Win-win voor alle partijen. En het mooie was: de bewoners accepteerden flink wat overlast omdat we met het bouwverkeer zo goed naar hen geluisterd hadden. Nog mooier: tegenwoordig zie ik steeds vaker dat er al in de aanbestedingsfase over dit soort zaken wordt nagedacht.
Omgevingsbewust bouwen door het hele projectteam
Omgevingsbewustzijn of omgevingssensitiviteit is een belangrijke competentie voor het hele projectteam; of je nu aan de opdrachtgevers- of opdrachtnemerskant werkt. Het héle projectteam werkt namelijk in een complexe, binnenstedelijke omgeving. En het hele projectteam kan aangesproken worden door de omgeving. Of het nu een toevallige voorbijganger is die een timmerman of kraanmachinist op de bouwplaats aanspreekt, een ambtenaar die de projectmanager spreekt in een voortgangsoverleg of een bewoner die via sociale media contact heeft met de communicatieadviseur: iedereen bouwt mee in een bestaande omgeving en heeft met die omgeving te maken.
Natuurlijk hebben omgevingsmanagers en communicatieadviseurs meer en vaker contact met de omgeving rond het project. Maar de oplossingen waar de omgeving naar zoekt liggen bijna altijd in de uitvoering van het project, en daarmee buiten de verantwoordelijkheid van de omgevingsmanager of communicatieadviseur. Hoe omgevingsbewust deze twee ook zijn, zij zijn dus bijna altijd afhankelijk van de medewerking – en dus het omgevingsbewustzijn – van de collega’s elders in het projectteam. En daarmee is omgevingsbewust bouwen een verantwoordelijkheid van íedereen binnen het projectteam: op kantoor, in de keet of op de bouwplaats.
